Το πόσιμο νερό
είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη κοινωνία - όχι μόνο για την
κατανάλωση, αλλά και για τη γεωργία, το πλύσιμο και πολλές άλλες
δραστηριότητες. Αναμένεται να γίνει όλο και πιο σπάνιο στο
μέλλον και αυτό οφείλεται κατά ένα μέρος στην αλλαγή του κλίματος.
Για να γίνει αντιληπτό
το πρόβλημα της λειψυδρίας θα πρέπει να αναφερθεί η κατανομή του νερού στον
πλανήτη. Περίπου το 98 % του νερού της γης είναι αλμυρό και μόλις το 2 % είναι “γλυκό”.
Από αυτό το 2 %, σχεδόν το 70 % είναι χιόνι και πάγος, 30 % είναι υπόγεια
ύδατα, λιγότερο από 0,5 % είναι το νερό στην επιφάνεια της γης (λίμνες, ποτάμια
κ.ά.) και λιγότερο από 0,05 % είναι στην ατμόσφαιρα. Η κλιματική αλλαγή έχει
πολλές επιπτώσεις σε αυτές τις αναλογίες σε παγκόσμια κλίμακα. Το κυριότερο
είναι ότι η αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί το λιώσιμο των πάγων στους πόλους
και τη μετατροπή του γλυκού νερού σε θαλασσινό (αλμυρό).
Ένα αποτέλεσμα της
αύξησης της θερμοκρασίας είναι να αυξηθεί η ποσότητα του νερού την οποία η
ατμόσφαιρα είναι δυνατό να κρατήσει (σύννεφα), η οποία με τη σειρά της είναι
δυνατό να οδηγήσει σε περισσότερες και ισχυρότερες βροχοπτώσεις όταν ο αέρας
ψύχεται. Παρά το γεγονός ότι περισσότερες βροχοπτώσεις είναι δυνατό να
προσθέσουν στη γη πόρους γλυκού νερού, στην πραγματικότητα οι ισχυρές
βροχοπτώσεις οδηγούν το νερό γρηγορότερα πίσω στην θάλασσα, μειώνοντας την
ικανότητα της γης να αποθηκεύσει το νερό για να είναι δυνατό να το χρησιμοποιήσει
ο άνθρωπος.
Ο θερμότερος αέρας
σημαίνει ότι οι χιονοπτώσεις αντικαθίστανται από τις βροχοπτώσεις και την
εξάτμιση, οι ποσότητες των οποίων τείνουν να αυξάνονται. Άλλη σημαντική επίπτωση
των υψηλότερων θερμοκρασιών είναι το λιώσιμο των παγετώνων των βουνών. Με αυτό τον
τρόπο θα αυξηθεί η παροχή νερού σε ποτάμια και λίμνες, βραχυπρόθεσμα έως
μεσοπρόθεσμα, αλλά θα σταματήσει όταν οι παγετώνες έχουν λιώσει. Στις
υπο-τροπικές περιοχές, η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να οδηγήσει σε μείωση
των βροχοπτώσεων στις ήδη ξηρές περιοχές. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι μια
εντατικοποίηση του κύκλου του νερού η οποία προκαλεί πιο ακραίες πλημμύρες και
ξηρασίες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η συνολική εικόνα
από την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη σε ότι αφορά την
διαθεσιμότητα σε γλυκό νερό είναι διαφορετική από περιοχή σε περιοχή. Οι
διαφορετικές αυτές επιδράσεις καθιστούν πολύ δύσκολες τις προβλέψεις για την
παγκόσμια τάση. Η τεχνική έκθεση της IPCC για την κλιματική αλλαγή και το νερό
καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, παρά τις παγκόσμιες αυξήσεις στις βροχοπτώσεις,
πολλές ξηρές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου και της Νότιας Αφρικής
θα υποφέρουν άσχημα από τη μείωση των βροχοπτώσεων και την αύξηση της
εξάτμισης.
Συνεπώς, η ειδική
έκθεση της IPCC για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος εκτιμά ότι περίπου
ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε ξηρές περιοχές είναι δυνατό να αντιμετωπίσει την
αύξηση της λειψυδρίας.
Ο βαθμός στον οποίο
αυτό θα συμβεί δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί με βεβαιότητα από τα σημερινά
μοντέλα. Σε πολλές περιοχές διαφορετικά μοντέλα δεν είναι δυνατό να συμφωνήσουν
για το εάν το κλίμα θα γίνει πιο υγρό ή ξηρό. Μια πρόσφατη μελέτη (2012) των
μελλοντικών ροών του ποταμού Τάμεση στο Kingston δείχνει μια πιθανή αύξηση 11 %
στα επόμενα 80 χρόνια σε σχέση με τα τελευταία 60 χρόνια. Σύμφωνα με το ίδιο
ακριβώς σενάριο εκπομπών, η ίδια έκθεση παρουσιάζει μια εναλλακτική προβολή από
τη μείωση κατά 7 % των ροών.
Η άμεση επίπτωση
της κλιματικής αλλαγής δεν είναι ο μόνος λόγος για να ανησυχεί κάποιος για το
μέλλον του γλυκού νερού. Αυτό το οποίο τονίζεται από μια πρόσφατη έκθεση του
Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών είναι η αύξηση του παγκόσμιου
πληθυσμού γεγονός το οποίο σημαίνει αυξημένη ζήτηση για τη γεωργία, πιο εντατική
χρήση του νερού για άρδευση και αυξημένη ρύπανση των υδάτων.
Παράλληλα, η αύξηση
της ευημερίας σε ορισμένες χώρες συνεπάγεται ότι μεγαλύτερος αριθμός των
ανθρώπων θα χρησιμοποιήσουν περισσότερο νερό εξαιτίας της αλλαγής του τρόπου
ζωής όπως το πότισμα των κήπων, ο καθαρισμός των σπιτιών και των αυτοκίνητων.
Στις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες θα δημιουργηθούν μεγαλύτερες βιομηχανίες
και σε πολλές περιπτώσεις χωρίς τη σύγχρονη τεχνολογία για την εξοικονόμηση του
νερού και τον έλεγχο της ρύπανσης.
Συνεπώς, οι ανησυχίες
για την αλλαγή του κλίματος πρέπει να εξετασθούν ταυτόχρονα με τη διαχείριση
της ρύπανσης και τη ζήτηση για νερό.
Η πιο απλή λύση για
την αντιμετώπιση της αύξησης της ζήτησης, καθώς και για τον τρόπο της διασφάλισης
έναντι πιθανών επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος, είναι η τεχνητή αναδιανομή
του γλυκού νερού στο χώρο και στο χρόνο: η δημιουργία δεξαμενών (τεχνητών
λιμνών) για την αποθήκευση του νερού, η κατασκευή αγωγών για να είναι δυνατό να
μεταφερθεί και η ανάπτυξη τεχνικών ανάκτησης του γλυκού νερού από τη θάλασσα με
τη μέθοδο της αφαλάτωσης (εάν και σε περιοχές στις οποίες εφαρμόζεται η
αφαλάτωση το κόστος και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος είναι σημαντικά διότι τα
εργοστάσια αφαλάτωσης λειτουργούν με πετρέλαιο).
P R3spect Nature: Reduce, Reuse, Recycle
